1905 yılında Kuzey - Doğu Anadolu REDÎF TABURLARI seferber edilerek Yemen e gönderildiler. Bunlar orada iki yıl kadar kalıp işlerini gördükten sonra geri alınarak terhis edilmek üzere Vapurlar la Tarbzon a götürülecekler oradan da memleketlerine kolayca gideceklerdi.
Askerler vapurla İstanbul dan geçerlerse, mümayiş yaparlar korkusu SULTAN HAMÎD i sarmış. Bunun için de hiçbir vapurun İstanbul a gelmemesini, askerin İSKENDERUN da karaya çıkarılmasını, karayolu ile dağıtılmasını irâde buyurmuş. Yemen den kurtulabilip gelenler zaten bitmişler, Üst baş perişan, mevsim kış. Menzil teşkilatı olmadığı için bir sefalettir gidiyor. Kuzey e doğru çıktıkça kış mevsiminin şartları daha da ağırlaşıyor.
Yemen den gelebilmiş bu zavallı askercikler bu defa da karlar ve buzlar içinde boğuşuyorlar ve hasta olup köylerde kalıyorlar. Doktor yok. İlaç yok. Ölüyorlar, köy mezarlıklarının bir kenarına gömülüyorlar. Halk bu mezarlıklara GARİPLER MEZARLIĞI adım takıyor. Çok köylerimiz de bu isimleri hâlâ duyarız. Zavallı ve çilekeş askercikler.
Yurtlarına kavuşmaya birkaç gün kala topraklarına gömülüyorlar. Oğlunu yıllarca bekleyip O na kavuşamayan bir ananın yaptığı türkü şimdi bile kulaklarımızdadır
«Ano Yemendir,
Gülü çemendir
Giden gelmiyor
Acep nedendir?-.»
Bütün bunlar Sultan Hamid in zulmü değildir de nedir...?
* * * * * * * * *
Kaynak: Emekli Orgeneral Fahrettin ALTAY, Görüp Geçirdiklerim(10 Yıl Savaş ve Sonrası,1912-1922) / İnsel Yayınları, 1970.
