Kuvayı
Milliye işte böyle kuruldu..."Rezil bir biçimde
yaşamaktansa..."
Cumhuriyet
gazetesi imtiyaz sahibi yazar Alev Coşkun’un kaleme aldığı
“Kuvayı Milliye’nin Kuruluşu” Kırmızı Kedi Yayınevi’nden
çıktı.
Gazeteci/yazar
Alev Coşkun, 15 Mayıs 1919’dan sonra yaşanan en uzun 15 günü
ve Kuvayı Milliye ruhunun oluşumunu anlattı.
Kitapta, Yunan
birliklerinin İzmir’de Kordonboyu’na çıktıktan sonra yaşanan
yoğun sürecin kısa tarihine değinildi. Kuvayı Milliye’nin
sancılı doğum günleri gün gün okuyucuya aktarıldı.
Alev
Coşkun, “İlkkurşun Tepesi”nde Kuvayı Milliye’nin Yunan
askerleri ile ilk kez nasıl göğüs göğüse çatıştığının
hikayesine de yer verdi. Yazar, 15 Mayıs 1919’da Ödemiş’te
Kuvayı Milliye ruhunun oluşumunu, gizli cemiyetin toplantısında
Kur’an üzerine yemin edilişi “İlk Kuvayı Milliye Örgütünün
Kuruluşu ve Ödemiş Direnişi”başlıklı bölümde anlattı.
Bu
bölümde, Ödemiş halkının, İzmir’in işgali haberini aldıktan
sonraki tepkilerini, subayların yaptığı gizli toplantıyı ve
ilçenin yönetimine el koyulması fikrinin oluşumuna değinildi.
İzmir’in
işgalini bildiren telgrafın nasıl acı bir feryat olduğu ise
şöyle anlatıldı:
“15
Mayıs 1919 sabahı güneş doğarken, Ödemiş Jandarma Komutanı
Yüzbaşı Tahir (Özerk) Bey’in evinin kapısı acı acı çalındı.
Bundan sonrasını Yüzbaşı Tahir Bey’in hatıralarından
izleyelim:
Kapıya
çıktım, Teğmen Naci’yi pek heyecanlı ve sinirli vaziyette
karşımda görünce, ‘Ne var, ne oldu’ diye sordum. Titreyen
elleriyle bana bir telgraf uzatırken ‘İzmir’i Yunanlar işgal
etmiş kumandan bey’ dedi. Asabıma bir yıldırım tesiri yapan bu
haber üzerine, telgrafı okumasını istedim. Okudu. Bu İzmir’in
feci işgalini bildiren ve Vasıf Bey’in (Vasıf Çınar) imzasını
taşıyan acı bir feryat idi.
“REZİL
BİR BİÇİMDE YAŞAMAKTANSA MİLLİ BİR ÖRGÜT KURULMASINI
ÖNERDİ”
Yüzbaşı
Tahir evine gelen Teğmen Naci Bey’e ‘eşraftan Hacı Mümtaz
Efendi ile onun uygun göreceği kişileri daireme getir, ben de
hemen geliyorum’ dedi. Hacı Mümtaz ve üç arkadaşı sabahın
erken saatlerinde Yüzbaşı Tahir Bey’in makamına geldi. Yüzbaşı
Tahir, telgrafı gelenlere de okudu. Rezil bir biçimde yaşamaktansa
milli bir örgüt kurulmasını önerdi. Gelenlerin hepsinin renkleri
atmıştı. ‘Böyle vaziyetleri görmektense dövüşe dövüşe
ölmeye hazırız; bütün Ödemiş halkının da aynı fikirde
olduğunu temin ederiz,’ dediler.
İlk
iş olarak, heyetten iki kişinin Hükümet Konağı’ndaki maliye
kasasına el koyarak güvence altına almasını kararlaştırdılar.
Yüzbaşı Tahir, Hacı Mümtaz ve arkadaşlarının yanına bir
teğmen vererek acele kaymakama gitmelerini istedi. İzmir’in işgal
haberini duyan kimi yedek subaylar, Yüzbaşı Tahir Bey’in
makamına gelmişlerdi. Görev istiyorlardı.
Hacı
Mümtaz Efendi başkanlığında Ödemiş Hükümet Konağı’na
gidenleri karşılayan Kaymakam, bu heyete kasayı mühürletmediği
gibi, bir milli direniş örgütü kurulmasının zararlı ve olumsuz
yönlerini de uzun uzun anlattı. Kaymakam heyecanları yatıştırmak
istiyordu. Bu sırada, Tire’nin Kahrat köyünde oturan ve ünlü
Çakıcı Efe’nin eski kızanlarından (savaş arkadaşı) Gökçen
Efe, Yüzbaşı Tahir Bey’in yanına geldi, herhangi bir harekette
emre hazır olacağını söyledi. Daha sonra, Jandarma Komutanı
Yüzbaşı Tahir Bey belki inandırabilirim, sertliğini
yumuşatabilirim düşüncesiyle Kaymakam’a gitti. Kaymakam,
odasında yoktu; telgrafhanede İzmir Valisi ile konuşmaya
çalışıyordu. Kaymakam, Yüz başı Tahir Bey’e silahları halka
dağıtmayacağını, ‘Vali İzzet Bey’in emir ve talimatını
almadan hiçbir şey yapmayacağını ve yaptırmayacağını’
söyledi.”
“TOPLANTIYA
KATILANLAR KURAN ÜZERİNE YEMİN ETTİLER”
“İzmir’in
işgal günü, Kaymakamın bu olumsuz tutumu Ödemiş’teki
yurtseverleri üzmüştü. Kulaktan kulağa bildirimle akşam
Jandarma Komutanı Yüzbaşı Tahir Bey’in odasında gizli bir
toplantı yapıldı. Bu toplantıya katılanlar Kuran üzerine yemin
ettiler ve bazı kararlar aldılar.
Toplantıya
katılanlar şunlardır:
- Jandarma
Komutanı Yüzbaşı Tahir Bey (Özerk),
- Avukat
Refik Şevket (İnce) (İlk Meclis’te Sarıhan Milletvekili,
Adalet Bakanı),
- Dr.
Mustafa Şevket (Bengisu) (Sonradan Ödemiş Belediye Başkanı,
Milletvekili),
- Eczacı
Tevfik (Kocaman) Bey,
- Eşraftan
Hacı Mümtaz, damadı Kazım,
- Yüzbaşı
Hüsamettin,
- Jandarma
Üsteğmeni Ahmet Rıfat (Kemerdereli),
- Manifaturacı
Kulalı Softaoğlu İbrahim,
- Hakkı
Paşaoğlu Fahri,
- Adagideli
(Ovakent) Hanaylıoğlu Mehmet Emin,
- Belediye
Başkanı Ali Bey,
- Müderris
Hacı Mustafa.
Bu
gizli komite ilk toplantısında ilçenin yönetimine doğrudan
doğruya el koymak yönünde aşağıdaki kararları aldı:
- Para
bulunan her devlet kurumuna el konulacak ve kasaları
mühürlenecektir,
- İlçede
bulunan yedek subaylar derhal silah altına çağırılacaktır,
- Depolardaki
silahlar, gerektiğinde halka dağıtılmak amacıyla güvence
altına alınacaktır,
- Dağlarda
dolaşan zeybeklere haber gönderilerek, Yunan’la savaşma
zamanının geldiği bildirilecektir,
5-
Civardaki ilçe ve nahiyelerle ilişkiyi sürdürmek için güç ve
moral verici telgraflar çekilecektir.”
Odatv.com.
